Ściółkowanie to jedna z najbardziej niedocenianych, a zarazem skutecznych praktyk ogrodniczych. Choć nie wymaga zaawansowanego sprzętu ani dużych nakładów finansowych, potrafi radykalnie poprawić jakość gleby, ograniczyć zachwaszczenie i utrzymać wilgotność w gruncie. W tym artykule wyjaśniam, na czym polega ściółkowanie, kiedy warto je stosować i jak dobrać odpowiedni materiał do rodzaju upraw.
Czym właściwie jest ściółkowanie?
Ściółkowanie polega na pokryciu powierzchni gleby warstwą materiału organicznego lub nieorganicznego. Celem tej warstwy jest ochrona gleby przed utratą wilgoci, nadmiernym nagrzewaniem, zachwaszczeniem, a zimą – przed przemarzaniem. Jest to praktyka na tyle uniwersalna, że znajduje zastosowanie zarówno w ogrodach ozdobnych, warzywnikach, jak i pod krzewami i drzewami owocowymi.
Ściółka działa też biologicznie – w przypadku materiałów organicznych rozkłada się z czasem, wzbogacając glebę w próchnicę i poprawiając jej strukturę. Może też stanowić środowisko dla pożytecznych mikroorganizmów i dżdżownic, które dodatkowo poprawiają kondycję gleby.
Kiedy najlepiej ściółkować?
Ściółkowanie można przeprowadzać niemal przez cały rok, ale najlepszy efekt osiąga się w określonych momentach sezonu. Najczęściej wykonuje się je:
Wiosną – gdy gleba jest już rozgrzana, ale jeszcze nie wyschnięta. To dobry moment na zatrzymanie wilgoci po roztopach i pierwszych deszczach.
Latem – aby zapobiec parowaniu wody i chronić korzenie przed przegrzaniem.
Jesienią – by zabezpieczyć glebę i system korzeniowy roślin przed zimowym mrozem.
Nie zaleca się ściółkowania bardzo mokrej i zimnej gleby na początku wiosny, ponieważ może to utrudnić nagrzewanie i opóźnić wzrost roślin. Najlepiej ściółkować w pochmurny dzień po obfitym podlewaniu lub deszczu.
Jaki materiał do ściółkowania wybrać?
Wybór odpowiedniej ściółki zależy od miejsca, rodzaju gleby oraz roślin, które mają być chronione. Ściółki dzielimy na dwie podstawowe grupy: organiczne i nieorganiczne.
Ściółki organiczne:
Kora sosnowa – idealna pod krzewy ozdobne, iglaki i hortensje. Zakwasza glebę i chroni przed chwastami. Z czasem się rozkłada.
Słoma – często stosowana w warzywnikach (np. pod pomidory, truskawki), dobrze zatrzymuje wilgoć i ogranicza parowanie. Wymaga uzupełniania.
Trociny i wióry drzewne – skuteczne, ale należy je kompostować przed użyciem, ponieważ mogą wyciągać azot z gleby.
Kompost – spełnia funkcję ściółki i nawozu jednocześnie, świetny dla grządek warzywnych.
Liście – najlepiej lekko przekompostowane. Dobrze chronią, ale mogą sprzyjać bytowaniu ślimaków.
Ściółki nieorganiczne:
Agrotkanina – skutecznie blokuje chwasty i przepuszcza wodę. Sprawdza się pod krzewami i truskawkami, ale wymaga zakrycia warstwą estetyczną, np. kory.
Żwir, kamienie dekoracyjne – używane głównie w ogrodach ozdobnych. Nie ulegają rozkładowi, ale nie poprawiają struktury gleby.
Folia ogrodnicza – coraz rzadziej stosowana. Słabo przepuszcza wodę i powietrze, może prowadzić do przegrzewania gleby.
Korzyści wynikające ze ściółkowania
Ściółkowanie daje szereg konkretnych i zauważalnych korzyści. Oto najważniejsze z nich:
Utrzymanie wilgoci – ściółka ogranicza parowanie wody, zmniejszając częstotliwość podlewania.
Ochrona przed chwastami – odpowiednia warstwa ściółki utrudnia dostęp światła do gleby, co hamuje kiełkowanie chwastów.
Stabilizacja temperatury – korzenie są chronione zarówno przed przegrzaniem latem, jak i przemarznięciem zimą.
Poprawa struktury gleby – ściółki organiczne rozkładają się i poprawiają właściwości fizyczne podłoża.
Mniejsze ryzyko chorób glebowych – ściółka zapobiega rozchlapywaniu ziemi na liście, co ogranicza infekcje grzybowe.
Typowe błędy w ściółkowaniu
Jak każda technika, ściółkowanie może przynieść szkody, jeśli zostanie wykonane niewłaściwie. Do najczęstszych błędów należą:
Zbyt gruba warstwa ściółki, która ogranicza dopływ powietrza do korzeni.
Ściółkowanie przemarzniętej lub zbyt mokrej gleby wczesną wiosną.
Zbyt ciasne przyleganie ściółki do łodyg – może prowadzić do gnicia.
Użycie nieodpowiednich materiałów, np. świeżych trocin, które wyjaławiają glebę z azotu.
Ściółkowanie a różne typy upraw
W warzywniku najlepiej sprawdzają się kompost, słoma lub lekko rozłożony obornik. Ściółkowanie międzyrzędzi ogranicza parowanie i rozwój chwastów.
W ogrodzie ozdobnym wybiera się zwykle kory, trociny i agrotkaniny – ważna jest również estetyka.
Pod krzewy owocowe (np. borówki, maliny) idealna będzie ściółka zakwaszająca, np. kora sosnowa lub igliwie.
Dobrze wykonane ściółkowanie to jedna z najlepszych inwestycji w zdrowie i wygląd ogrodu. Warto poświęcić trochę czasu na dobór odpowiedniego materiału i momentu, bo efekty utrzymują się długo – a gleba, rośliny i sam ogrodnik na tym tylko zyskują.
